Bethan Pell sy’n trafod y gweithgareddau ymarferol sy’n helpu plant a phobl ifanc i fynegi eu hunain yn ystod gwaith ymchwil sensitif
Ym mis Rhagfyr 2020, enillais Fwrsariaeth Ymchwilydd ar Ddechrau Gyrfa gan y Rhwydwaith Cam-drin, Trais ac Iechyd Meddwl, i gymryd rhan yng nghwrs hyfforddi ar-lein ‘Dulliau Creadigol mewn Ymchwil Ansoddol’.
Cefais fy ysgogi i ymgeisio am y cynllun hwn er mwyn datblygu fy ngwybodaeth, fy sgiliau a fy mhrofiad mewn methodolegau gweledol a chreadigol gyda phlant a phobl ifanc, yn benodol i ddatblygu a chynnal astudiaeth ddoethurol ym maes trais, cam-drin ac iechyd meddwl. Gallwch ddarllen mwy am fy rhesymau dros wneud cais am y fwrsariaeth a fy mhrofiad o’r cwrs yma.
Enillais y fwrsariaeth hon ar yr un pryd â chael fy mhenodi i swydd llawn amser yn DECIPHer, lle byddaf yn gweithio ar fwy o ymchwil yn ymwneud ag iechyd a lles plant a phobl ifanc. Felly roeddwn i’n teimlo y byddai fy natblygiad o’r cwrs hwn o fudd i mi yn fy rôl newydd yn DECIPHer.
Roedd Trefnu Lluniau yn rhoi mewnwelediad manwl i’r prosesau gwybyddol dan sylw wrth ddehongli a mynegi ein hunain’
Yn y blog hwn, byddaf yn archwilio mwy i’r gweithgareddau ymarferol, a oedd yn cynnwys dulliau gweledol a chreadigol fel trefnu lluniau, arteffactau a chreu modelau (gyda Lego neu flychau tywod). Roeddent yn gyfle i arbrofi a myfyrio ar ffyrdd amgen o gyfleu, mynegi a chynrychioli profiadau a theimladau trwy drosiadau gweledol. Er bod gen i brofiad presennol o ddefnyddio dulliau creadigol a gweledol gydag oedolion, mae’r dulliau hyn yn arbennig o ddefnyddiol wrth ystyried ymchwil sensitif gyda phlant a phobl ifanc a allai fod yn fregus.
Roedd Trefnu Lluniau yn rhoi mewnwelediad manwl i’r prosesau gwybyddol dan sylw wrth ddehongli a mynegi ein hunain, yn ogystal ag unigolrwydd yn y gweithgaredd, lle roedd gwahanol resymau a dehongliadau dros ddewis yr un llun – gan adlewyrchu cynrychioliadau mewnol yn allanol. Roedd hyn yn hynod ddiddorol i mi, ac fel cyfranogwr, roeddwn i wir wedi mwynhau clywed am ddehongliadau eraill. Roedd y gweithgaredd hwn yn ymddangos fel y byddai’n arbennig o ddefnyddiol mewn ymchwil gyda plant a phobl ifanc, gan roi mewnwelediad i brosesau a phenderfyniadau gwybyddol mewnol, y mae oedolion yn gallu cael trafferth eu cyfleu, heb sôn am blant!
Roeddwn i eisoes yn ymwybodol iawn o’r defnydd o Greu Modelau (Lego a bocsys tywod) mewn ymchwil gyda plant a phobl ifanc, ond roeddwn yn dal wedi fy nghyffroi gan ddyfnder y wybodaeth a gafwyd o gynrychiolaeth weledol yn unig, ynghyd â’r posibilrwydd o ennyn naratifau trwy siarad trwy’r broses greadigol.
Yn foesegol, mae’r dulliau hyn yn rhoi cyfle i fynegi a chynrychioli’r hunan, sy’n darparu ffyrdd mwy diogel a mwy deniadol o archwilio materion sensitif gyda phlant bregus mewn ymchwil.’
Rydw i wedi defnyddio Arteffactau fel dull creadigol a gweledol mewn ymchwil ddiweddar gyda chyfranogwyr sy’n oedolion a chredaf ei fod yn ffordd effeithiol sy’n effeithlon o ran amser ac adnoddau o integreiddio creadigrwydd mewn ymchwil. Ar gyfer y gweithgaredd hwn yn y cwrs, roedd yn rhaid i ni ddewis gwrthrych a oedd yn cynrychioli bywyd fel ymchwilydd. Fe ddewisais i fat ioga, gan gymharu fy nhaith ag ethos ioga – ymarfer amynedd, adeiladu cryfder a sgiliau, gwerthfawrogi pwysigrwydd hyblygrwydd, myfyrio a chydbwysedd. Wrth wrando ar naratifau eraill, fe wnes i adlewyrchu sut roedd yr ymarfer hwn yn rhoi mewnwelediad i hunaniaeth ac ymdeimlad o hunan, tra hefyd yn darparu man cychwyn ar gyfer cwestiynau pellach. Roeddwn i’n gallu gweld sut y byddai’r dull hwn yn wych i’w ddefnyddio gyda phlant a phobl ifanc i helpu i adeiladu perthynas, gan annog naratifau ar hunan-gynrychioliadau ar yr un pryd.
Yn foesegol, mae’r dulliau hyn yn rhoi cyfle i fynegi a chynrychioli’r hunan, sy’n darparu ffyrdd mwy diogel a mwy deniadol o archwilio materion sensitif gyda phlant bregus mewn ymchwil. Wrth gwrs, byddai angen i chi ystyried eich cwestiynau ymchwil, fframweithiau theori presennol, ac addasrwydd pob dull mewn perthynas â’r rhain. At hynny, byddai cynhyrchu gwaith ar y cyd gyda phlant a phobl ifanc a rhanddeiliaid perthnasol eraill yn helpu i nodi a dewis dulliau creadigol a gweledol priodol ac yn sicrhau bod modd casglu data perthnasol. Yn ymarferol, gall rhai o’r dulliau creadigol hyn fod yn eithaf drud – er bod dewisiadau amgen sy’n gweithio cystal. Gall y mathau hyn o weithgareddau hefyd ychwanegu at brofiad cyfranogwyr. Maent yn llawer o hwyl i gymryd rhan ynddynt, gan dynnu sylw at sut y gellir gwneud ymchwil yn brofiad mwy deniadol a difyr i blant a phobl ifanc sy’n cymryd rhan.
Rwy’n hynod ddiolchgar i VAMHN am y cyfle i gymryd rhan yn y cwrs hwn, lle rydw i wedi cael y cyfle i gryfhau fy ngwybodaeth, fy nealltwriaeth a’m profiad o ddefnyddio methodolegau gweledol a chreadigol, yn arbennig gyda phlant a phobl ifanc. Byddwn yn argymell yn gryf i ymchwilwyr ymuno â rhwydweithiau sy’n gysylltiedig â’u diddordeb ymchwil, gan ddilyn cyfleoedd sydd nid yn unig yn gwella datblygiad proffesiynol, ond sy’n rhoi ymdeimlad o gyflawniad hefyd!
Rwy’n gobeithio defnyddio fy nysgu yn uniongyrchol yn fy rôl gyda DECIPHer, ac i gryfhau fy syniadau ymchwil ar gyfer fy astudiaeth ddoethurol arfaethedig o ran dilyniant a datblygiad.
Mae Bethan Pell yn Gydymaith Ymchwil yn DECIPHer. Gallwch ddod o hyd iddi ar Twitter yma.