Mae chwe Chymrawd o Namibia bellach ddeg wythnos i mewn i’w hymweliad â DECIPHer. Ym mlog pedwar, mae Dr Rachel J Freeman yn esbonio sut mae eu profiad yn adlewyrchu thema Cymrodoriaeth y Gymanwlad eleni: ‘Addysg i Ferched: Gadael neb ar ôl.’
Dywedwch wrthym am eich gwaith yn Namibia
Rwy’n Uwch-gymrawd Ymchwil a Chymrawd Arweinyddiaeth Erasmus+ ym Mhrifysgol Caerdydd yng Nghymru. Rwy’n Addysgwr (Uwch Ddarlithydd) mewn Gwaith Cymdeithasol ym Mhrifysgol Namibia yn yr Adran Seicoleg a Gwaith Cymdeithasol. Rwyf hefyd yn Bennaeth Menter Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol Prifysgol Namibia (UNAM CARES), sy’n gyfrifol am drawsnewid Prifysgol Namibia yn brifysgol ymgysylltiedig sy’n berthnasol ac yn ymateb i anghenion y gymuned. Rwy’n gyfrifol am ddysgu gweithwyr cymdeithasol dan hyfforddiant sut i gynllunio, dylunio a gweithredu ymyriadau effeithiol yn y gymuned trwy gyfleoedd Dysgu Gwasanaeth Gwaith-Integredig, lle mae theori wedi’i hintegreiddio i ymarfer. Rwy’n cynnal ymchwil ac yn cyhoeddi ar COVID-19, gofal lliniarol, Hepatitis E, camddefnyddio alcohol a sylweddau ac agweddau ar newid ymddygiad sy’n brwydro’n erbyn trais ar sail rhywedd; HIV ac AIDS wrth hyrwyddo cyfiawnder cymdeithasol a hawliau dynol.
Rwy’n cael fy ysbrydoli gan arwyddair Dr Nelson Mandela: ‘Addysg yw’r arf mwyaf pwerus y gellir ei ddefnyddio i newid y byd’.
Pam oeddech chi eisiau bod yn rhan o gynllun Cymrodoriaeth Broffesiynol y Gymanwlad?
I wasanaethu fel asiant newid ar gyfer addysg a grymuso merched. I eirioli dros hawliau dynol merched. I feddu ar y wybodaeth a’r sgiliau angenrheidiol ar sut i gynllunio, dylunio, gweithredu a gwerthuso ymyriadau addysg, iechyd a lles effeithiol i ferched. I wneud y mwyaf o’m statws Cymrodoriaeth Broffesiynol y Gymanwlad fel cyfrwng i gyflwyno rhaglenni sy’n newid bywydau gyda’r nod o wella addysg, iechyd a lles merched.
Beth yw’r nodau yr ydych am eu cyflawni tra byddwch chi yma?
Ennill gwybodaeth a sgiliau ar fethodolegau arloesol sy’n angenrheidiol i gynllunio, dylunio, gweithredu a gwerthuso mecanweithiau ac ymyriadau cyd-destunol sensitif a phriodol ar gyfer addysg a grymuso merched. Gwella a hyrwyddo rhaglenni addysg, iechyd a lles sy’n addas i ferched ac sy’n ystyriol o ddiwylliant, gan arwain at gynnydd mewn mynediad a chyfraddau cadw a chwblhau o ran addysg merched, gan hefyd greu amgylcheddau galluogol lle mae merched yn mynnu a hawlio eu hawliau dynol ac yn dod yn arweinwyr hyderus, grymus a phendant sydd â’r adnoddau cywir. Hoffwn integreiddio’r wybodaeth a’r sgiliau a enillwyd yn ystod ymweliadau Cymrodoriaeth Broffesiynol y Gymanwlad, sesiynau wyneb yn wyneb, cynadleddau, gweminarau, darlleniadau gwyddonol aseiniedig, trafodaethau llawn grŵp darllen, a chyflwyniadau arbenigol i:
• Sefydlu Llwyfan ar gyfer Grymuso Ieuenctid (PYE).
• Sefydlu Rhwydwaith Ymchwil Iechyd Ysgol yn UNAM.
• Cynnal ymchwil drawsddisgyblaethol ar fynediad, cynhwysiant a chyfleoedd merched mewn perthynas ag addysg, iechyd a lles.
• Datblygu ymyriadau pedagogaidd i hyrwyddo addysg, iechyd a lles merched.
• Datblygu fframwaith gwerthuso ar gynllunio, dylunio, gweithredu, mecanweithiau a chyd-destun prosiectau.
• Sefydlu partneriaethau strategol trawsddisgyblaethol
“Un o’m nodau yw caffael mwy o wybodaeth a sgiliau i rymuso merched i ddod yn arweinwyr mwy pendant a hyderus.”
Rachel
Sut brofiad ydych chi wedi’i gael yma hyd yn hyn?
Mae’r Cymry yn gyfeillgar iawn, yn groesawgar ac yn barod i helpu. Mae Cymrodoriaeth y Gymanwlad wedi bod yn daith gyfoethog a gwerth chweil i mi. Rwy’n hynod ddiolchgar am y llwyfan dysgu a roddwyd gan Gomisiwn Cymrodoriaeth Broffesiynol CSC drwy Brosiect Phoenix ym Mhrifysgol Caerdydd. Rwyf wedi ennill gwybodaeth, mewnwelediadau, sgiliau a dealltwriaeth newydd trwy’r gwahanol seminarau, gweminarau, grwpiau darllen, cyflwyniadau arbenigol, ymweliadau ac ati ar sut i hyrwyddo mynediad a chyfraddau cadw a chwblhau mewn perthynas ag addysg merched. Byddaf yn defnyddio’r wybodaeth a’r sgiliau a enillais yn ystod fy nghymrodoriaeth ym Mhrosiect Phoenix ym Mhrifysgol Caerdydd i hyrwyddo addysg a grymuso merched drwy sefydlu Llwyfan ar gyfer Grymuso Ieuenctid (PYE) o dan ymbarél UNAM Cares, a fydd yn canolbwyntio ar addysg a grymuso merched gyda’r nod o greu amgylchedd dysgu di-rwystr a fydd yn grymuso merched gyda’r wybodaeth, y sgiliau bywyd a’r gallu sydd ei angen arnynt i drawsnewid eu hagweddau i fanteisio i’r eithaf ar addysg.
Mae’r staff ym Mhrifysgol Caerdydd yn gyfeillgar iawn, yn gymwynasgar, yn angerddol, yn wybodus ac yn ymroddedig i’w meysydd arbenigedd. Rwy’n edmygu cofnod cyhoeddi staff Prifysgol Caerdydd a adolygir gan gymheiriaid a hoffwn gynyddu fy nghynnyrch cyhoeddi mewn cydweithrediad agos â staff Prifysgol Caerdydd yn y gwahanol feysydd arbenigedd a methodolegau arloesol.
A gawsoch unrhyw brofiadau hyd yn hyn sy’n sefyll allan i chi?
Yn bersonol, mae’r gwaith cyhoeddi a chyd-gynhyrchu a adolygir gan gymheiriaid ym Mhrifysgol Caerdydd wedi creu argraff fawr arnaf ac yn fy ysbrydoli, o ddatblygu ymchwil i drosi gwybodaeth. Mae proffil a chyhoeddiadau ymchwil weithredol a chyfranogol Prifysgol Caerdydd yn glodwiw iawn. Yn broffesiynol, rwy’n cael fy nghalonogi a’m cymell gan ddogfennaeth methodolegau arloesol o dan y gwahanol brosiectau trwy gyhoeddiadau a adolygir gan gymheiriaid. Rwy’n awyddus i feithrin perthynas gynhyrchiol â’r rhwydwaith a phartneriaethau amrywiol â Chanolfan Arloesedd Prifysgol Caerdydd drwy gytundebau lefel gwasanaeth ffurfiol rhwng prosiectau arloesi amrywiol Prifysgol Caerdydd a Phrifysgol Namibia. Mae’r berthynas rwydweithio rhwng Campws Arloesedd Prifysgol Caerdydd (SBARC) a Llywodraeth Cymru yn drawiadol iawn ac yn cael ei ystyried yn Ddull Arfer Gorau y gallwn ni fel Cymrodyr Proffesiynol y Gymanwlad yn Namibia ddysgu llawer ohono mewn perthynas â meithrin cydweithrediadau rhwng Llywodraeth Namibia a’r Sefydliad Addysg Uwch.
Beth ydych chi’n edrych ymlaen fwyaf at ddysgu amdano tra byddwch yma yng Nghaerdydd?
· Cynyddu fy ngwybodaeth a’m sgiliau ar sut i gynllunio, dylunio, gweithredu a gwerthuso ymyriadau arloesol o ran addysg a grymuso merched gyda’r nod o gynyddu nifer y merched sy’n cofrestru a chyfraddau cadw a chwblhau addysg, o addysg gynradd i addysg drydyddol.
· Ennill mwy o wybodaeth a sgiliau trwy ddysgu o ddulliau arfer gorau i rymuso merched i ddod yn arweinwyr mwy pendant a hyderus.
· Sefydlu perthnasoedd rhwydweithio a datblygu partneriaethau yn y meysydd addysg, iechyd a lles merched yn ogystal â chryfhau rhaglenni Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol Prifysgol Namibia drwy fethodolegau ac ymyriadau arloesol, gan ddysgu o ddulliau arfer gorau gan Brifysgol Caerdydd.
Gallwch ddod o hyd i gyfrif Twitter Rachel yma: @RfreemanRachel. Mae rhagor o wybodaeth am Brosiect Phoenix ar gael yma: www.cardiff.ac.uk/cy/phoenix-project.